ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
5 Απριλίου 2004
Μαρία Μαραγκού
Η έκθεση του Στέργιου Στάμου στην γκαλερί «Μέδουσα»
Ο Στέργιος Στάμος μαθητής του Βαγγέλη Δημητρέα, με αρκετές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στο ενεργητικό του, εκθέτει για δεύτερη φορά στη «Μέδουσα». Μια κλασική περίπτωση καλλιτέχνη που ένιωσε το αδιέξοδο της ζωγραφικής και πέρασε στο χώρο. Ως ψευδοδίλημμα, το λεγόμενο αδιέξοδο της ζωγραφικής απασχολεί, κατά καιρούς κυρίως τους γύρω από την τέχνη και πολλάκις επιδρά και στη θέση των ίδιων των καλλιτεχνών. Μην ξεχνάμε πόσες φορές έχει αναγγελθεί με ιαχές θριάμβου ο επερχόμενος θάνατος της ζωγραφικής και πόσες φορές έχει νεκραναστηθεί, εμμένοντας. Τέτοιου είδους ψευδοδιλήμματα, μην ξεχνάμε πόσο επηρέασαν την έξοδο των ελληνικών γκαλερί στη Μαδρίτη, στην Arco, για να αντιμετωπίσουν τελικά ένα εκθεσιακό περιβάλλον καθαρά ζωγραφικό και να πληροφορηθούν από τον ισπανικό Τύπο πόσο καλοί είναι στο «μαιμουδίζειν» οι Έλληνες καλλιτέχνες (άδικο, όπως κάθε αφορισμός γενικευμένος). Αλλά ας επιστρέψουμε στο αδιέξοδο των δύο διαστάσεων του Στάμου και πως μεταφέρονται οι ζωγραφικές αξίες της παιδείας του στο χώρο. Οι γραφές που έχουν εμπλακεί στο παρελθόν στα έργα του, απομονώνονται, μεγεθύνονται, καθαρίζουν από το χρώμα συνθέτουν κείμενα ατόφια τα οποία ενσωματώνονται στα έργα χώρου, ενώ μπαίνει το στοιχείο του φωτός.
Στήλες και δυνάμει δωμάτιο, εγκλείουν μια έντονη μεταφυσική αναζήτηση, με θρησκευτικά κείμενα για τα επέκεινα, σε διαφορετικές θρησκείες (άλλος τρόπος προσέγγισης της παγκοσμιοποίησης) ή αποσπάσματα από την «Απολογία του Σωκράτη». Η δομή των έργων αποκτά καθαρή γεωμετρική φόρμα σε σειραική μορφή, τόσο ως προς τα στοιχεία όσο και ως προς τις γραφές της επιφάνειάς τους. Το αποτέλεσμα αισθητικό. Με την πρώτη ματιά, βλέπει ο επισκέπτης μια καλή έκθεση. Με την δεύτερη, διαβάζει άλλου είδους αδιέξοδα, εκείνα που φτάνουν από ένα σχεδιασμό στον οποίο μετέχει κυρίως η λογική. Απουσιάζει η τόλμη, να μπει στη δουλειά το στοιχείο των πολύ προσωπικών επιλογών, ακόμη και αν αυτό θεωρείται ευρύτερα παρωχημένο
ATHENS VOICE
25 Μαρτίου 2004
Πέγκυ Κουνενάκη
Το γλυπτό ως εγκατάσταση
Είναι ζωγράφος αλλά δεν κάνει αμιγώς ζωγραφική. Απλά χρησιμοποιεί τη ζωγραφική αποσπασματικά, όπως και τον λόγο, για να εκφράσει συναισθήματα, να φορτίσει τον θεατή, να τον παρασύρει σ’ ένα παιχνίδι όπου η ζωή διαλέγεται με τον θάνατο, η τέχνη συνομιλεί με την τεχνολογία, ο λόγος λειτουργεί ως μέρος μόνο της επικοινωνίας. Ο Στέργιος Στάμος είναι ένας νέος καλλιτέχνης που εκθέτει τη δουλειά του στη «Μέδουσα». Τα έργα του είναι εγκαταστάσεις επάνω στις οποίες έχει σχεδιάσει γράμματα, αποσπάσματα από το βιβλίο του Στ. Χόκινγκ «Το χρονικό του χρόνου», την «Απολογία του Σωκράτη» και ποιήματα του Τ.Σ. Έλιοτ.
Ο καλλιτέχνης στις εγκαταστάσεις και στις επιτοίχιες κατασκευές που εκθέτει στη «Μέδουσα» χρησιμοποιεί αλουμίνιο, φώτα (νέον και λάμπες φθορίου), γραφές σε Η/Υ και πλεξιγκλάς.
Στα συγκεκριμένα έργα ενσωματώνει τη γραφή φαντάζομαι όχι μόνο για να τονώσει την εικόνα, αλλά ως αναφορά σε μια αρχετυπική πια μορφή επικοινωνίας, η οποία λόγω της αποσπασματικότητάς της χάνει και το πραγματικό της νόημα, γίνεται κώδικας που προκαλεί τον θεατή να τον αναγνώσει και να τον κατανοήσει μέσω της συνολικής πια εικόνας.
Αυτό όμως που λειτουργεί σαν πρόκληση για τον θεατή είναι ο μνημειακός και μεταφυσικός χαρακτήρας των έργων του καλλιτέχνη, που τον εισάγει σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το φως και το σκοτάδι, η ζωή και ο θάνατος. Είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο το έργο του «Η φυλακή του Σωκράτη». Στο φορτισμένο ιστορικά έργο, τα ισομεγέθη φωτισμένα κουτιά που αναβοσβήνουν, το αποσπασματικό κείμενο, η όλη ατμόσφαιρα που εκπέμπει το έργο παραπέμπει έμμεσα σ’ ένα σύγχρονο οστεοφυλάκιο, όπου δεν υπάρχουν ονόματα αλλά γραφές, η μνήμη λειτουργεί αντίστοιχα αποσπασματικά και μηχανικά, το σκοτάδι διαδέχεται το φως, η ζωή περικλείεται σ’ ένα κουτί, η ύπαρξη είναι ένα φωτεινό σημάδι που αναβοσβήνει υπενθυμίζοντας το παρελθόν και προκαλώντας το μέλλον.
Η καινούργια δουλειά του Στέργιου Στάμου, αν και με την πρώτη ματιά εντάσσεται στην τέχνη του σήμερα, εμπεριέχει στοιχεία παλιά και αρχετυπικά, έτσι ώστε συνολικά να λειτουργεί σαν ένας διάλογος του χθες με το παρόν, της τέχνης με την τεχνολογία, της γραφής με τη χειρονομία, της γλυπτικής με τη ζωγραφική.
DAILY TIMES
19 Μαρτίου 2004
ΓΚΑΛΕΡΙ ΜΕΔΟΥΣΑ – Εικαστικές αναζητήσεις από τον Στέργιο Στάμο.
Σπουδαία κείμενα ως εικαστικά υλικά
ΚΕΙΜΕΝΑ από το βιβλίο του Σ. Χόκινγκ «Το χρονικό του χρόνου», την «Απολογία του Σωκράτη» και ποιήματα του Τ.Σ. Έλιοτ αποτέλεσαν μοναδική πηγή έμπνευσης για την πραγματοποίηση της δέκατης κατά σειρά ατομικής έκθεσης του καλλιτέχνη Στέργιου Στάμου, που εγκαινιάστηκε χθες Πέμπτη από τη Μαρία Δημητριάδη στην Αίθουσα Τέχνης «Μέδουσα». Χαρακτηριστικό της ενότητας αυτής είναι η αναγραφή κειμένων πάνω στην επιφάνεια δέκα συνολικά έργων, όπου είτε υπάρχουν επεμβάσεις σχεδιαστικές ή άλλα υλικά ή φως, σχολιάζοντας με αυτό τον τρόπο την επιλογή του κειμένου κάθε φορά.
«Η επιλογή των κειμένων από το βιβλίο του Hawking ή από την Αποκάλυψη του Ιωάννη γίνεται με σκοπό να «μπουν» τα κείμενα πάνω στα έργα όχι για να μπορέσουν να διαβαστούν, αλλά για να αποτελέσουν την αφορμή για να διαμορφωθεί το έργο, να δημιουργηθεί μια γλώσσα εικαστική. Λειτουργεί, δηλαδή, το κείμενο ως εικαστικό στοιχείο και όχι ως αναγνωστικό μέσο» δηλώνει στους “D.Times” ο δημιουργός, ο οποίος στις εγκαταστάσεις και στις επιτοίχιες κατασκευές, χρησιμοποιεί αλουμίνιο, φώτα (νέο, φθορίου), γραφές με Η/Υ και Plexiglas. «Η Απολογία του Σωκράτη» έχει αποδοθεί με αυτό τον τρόπο, όπως και μια κατασκευή, αποτελούμενη από μεταλλικές φωτεινές στήλες, που εκπροσώπησε τη χώρα μας σε περιοδεύουσα έκθεση στην Ιταλία, την Ισπανία και το Βέλγιο.
Επίσης παρουσιάζονται έξι μικρών διαστάσεων τελάρα και μια τρίπτυχη κατασκευή, όλα εμπνευσμένα από οχτώ ποιήματα του Έλιοτ.
«Μου αρέσουν πολύ όλα τα ποιήματα του Έλιοτ. Ο Έλιοτ έχει πάθος, ειρωνεία, αναφέρεται στον έρωτα και στον θάνατο, σε στοιχεία που γοήτευαν πάντα γι’ αυτό και αποφάσισα να δουλέψω πάνω σε αυτά. Τα ποιήματα του Έλιοτ δεν διαβάζονται στα έργα μου, μόνο κάποιες φράσεις, καθώς καλύπτονται από τη ζωγραφική».
Πάθος, ειρωνεία, χρόνος, έρωτας, θάνατος, ανθρώπινη φύση και μοίρα είναι ορισμένοι από τους προβληματισμούς του Έλιοτ, που προσπάθησε ο Στάμος να εκφράσει με τις χειρονομίες, το μαύρο χρώμα, τις επάλληλες γραφές, τα σβησίματα στα έργα του. ¨Σε αυτή τη δουλειά μου χρησιμοποιώ σε γενικές γραμμές σύγχρονα υλικά, αλλά τα έργα που αφορούν την παραδοσιακή ζωγραφική είναι ασπρόμαυρα.
Δρ. Βιβή Βασιλοπούλου.
Δεν ξέρω αν ο Στέργιος Στάμος γνωρίζει αυτά τα λόγια του Braque για τα όρια της τέχνης, γνωρίζει όμως πολύ καλά να οριοθετεί το θέμα του να σχηματοποιεί την ιδέα και να την αναθέτει στο χρόνο. Και αφού «ο πίνακας έχει τελειώσει μόνο όταν έχει σβήσει η ιδέα», είναι προφανές ότι ο χρόνος αρχίζει να μετράει από εκείνη τη στιγμή. Και ο χρόνος ξέρει να μετράει και κρυφά και φανερά τους εσωτερικούς και εξωτερικούς ρυθμούς, το κρυμμένο συναίσθημα και τις φανερές γραμμές σε ρόλους εναλλακτικούς. Από τη δική του πλευρά ο ζωγράφος ξέρει να υπολογίζει το χρόνο ως υποκειμενικό χώρο μέσα από τον οποίο λαμβάνουν χώρα όλες οι εποπτείες, ως a priori, όρο γενικά των φαινομένων, κατά τον Kant. Την ίδια ώρα ο Στέργιος Στάμος στοχάζεται πάνω στα κείμενα και τα καλεί στην ζωγραφική επιφάνεια σε ρόλο συνπρωταγωνιστικό με το χρώμα και το σχέδιο, ως δομικό στοιχείο και όχι ως πληροφοριακό υλικό. Οι σχέσεις τους είναι εξισωτικές μιας σύμπραξης, συνωμοτικές μιας συνέργειας. Κατά τα άλλα ο Στέργιος Στάμος σκέπτεται ζωγραφικά ακόμη και όταν φεύγει από τα στενά όριά του τελάρου προς τις τρεις διαστάσεις, ενώ η διάσταση και το χρονικό του χρόνου τονίζονται ιδιαίτερα και με συγκεκριμένες αναφορές. Όμως και εδώ οι λέξεις μεταλλάσσονται σε εικαστικό κείμενο και προσφέρονται στον ίδιο βαθμό ανάγνωσης με τα άλλα στοιχεία, καλύπτοντας από την επιφάνεια ως το βάθος όλα τα στρώματα σημασιών, εκτός από την παροχή πληροφορίας. Στον άμεσο λόγο της εικόνας ο Στέργιος Στάμος προσθέτει τον πλάγιο λόγο του κειμένου προτείνοντας έτσι εμμέσως και την ολιστική θεώρηση του έργου. Φιλοδοξώντας να προσεγγίσει μέσα από το δικό του πρίσμα την έννοια και το μέγεθος, το απτό και το άυλο, το φυσικό και το μεταφυσικό, οριοθετεί τα πράγματα ψηλαφίζοντας χρόνο απροσδιόριστο και ορισμένο, ρευστό ή παγωμένο. Χρόνο και έργο προσωπικό με συνοχή και συνέπεια. Με πληρότητα τεχνική και καλλιτεχνική ο Στέργιος Στάμος κατασκευάζει τις εκδοχές των δικών του επιλογών με δομικές και ζωγραφικές αξιώσεις και αξίες και βάρος ειδικό.
